Δημοσίευση: 27/05/2013
Πηγή: banks2day.gr
Πριν οι ελληνικές τράπεζες συρθούν στον γκρεμό μιας κρίσης στεγαστικών δανείων α λα ελληνικά, καθώς ήδη, στο τέλος του 2012, τα καθυστερούμενα στεγαστικά έφθασαν το 22% του συνόλου δανείων αυτής της κατηγορίας, δοκιμάζουν, με την υποστήριξη της κυβέρνησης και της τρόικας, το τελευταίο μεγάλο κόλπο για την αποφυγή ενός κύματος επισφαλειών.
Το «κόλπο» είναι η ρύθμιση που προβάλλεται ως μεγάλη διευκόλυνση των δανειοληπτών σε δυσχέρεια, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί διευκόλυνση... τραπεζιτών στα πρόθυρα νευρικής κρίσης!
Τούτο διότι, όπως επισημαίνουν νομικοί με εξειδίκευση σε τραπεζικά θέματα, επιχειρείται να διευθετηθεί η κρίση με τα ελληνικά δάνεια, που είναι πολύ σοβαρότερη ακόμη και από την αντίστοιχη στις ΗΠΑ ή στην Ιρλανδία (με βάση τα ποσοστά των καθυστερούμενων δανείων), με τρόπο που απαλλάσσει τις τράπεζες από τις ευθύνες τους για τη «φούσκα» των στεγαστικών και μεταφέρει τα περισσότερα βάρη στους δανειολήπτες: αυτοί θα διευκολυνθούν μεν, με μια μείωση δόσεων για λίγα χρόνια, αλλά στο τέλος θα κληθούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους με βάση την αρχική συμφωνία, δηλαδή χωρίς, έστω ελάχιστο, ποσοστό «κουρέματος» στο δάνειο. Ενός «κουρέματος», που θα αποτελούσε μια δίκαιη μεταφορά βάρους στις τράπεζες, για το πρόβλημα που με μεγάλη δική τους ευθύνη δημιουργήθηκε, με τις αλόγιστες χορηγήσεις στεγαστικών δανείων.
Πηγή: banks2day.gr
Εισαγωγή
Ένα καλοκαιρινό «μπόνους» εκατοντάδων εκατομμυρίων, για τη ρευστότητα και την κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικών ιδρυμάτων, περιμένουν μέσα στο καλοκαίρι οι Έλληνες τραπεζίτες: η νομοθετική ρύθμιση για τα στεγαστικά δάνεια περιμένουν να φέρει στα ταμεία των τραπεζών χιλιάδες καταναλωτές με λογαριασμούς σε καθυστέρηση, αλλά και να επιτρέψει στις τράπεζες να μεταφέρουν μαζικά δάνεια από την κατηγορία των καθυστερούμενων στα ενήμερα, αποκομίζοντας τεράστια λογιστικά οφέλη.Πριν οι ελληνικές τράπεζες συρθούν στον γκρεμό μιας κρίσης στεγαστικών δανείων α λα ελληνικά, καθώς ήδη, στο τέλος του 2012, τα καθυστερούμενα στεγαστικά έφθασαν το 22% του συνόλου δανείων αυτής της κατηγορίας, δοκιμάζουν, με την υποστήριξη της κυβέρνησης και της τρόικας, το τελευταίο μεγάλο κόλπο για την αποφυγή ενός κύματος επισφαλειών.
Το «κόλπο» είναι η ρύθμιση που προβάλλεται ως μεγάλη διευκόλυνση των δανειοληπτών σε δυσχέρεια, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί διευκόλυνση... τραπεζιτών στα πρόθυρα νευρικής κρίσης!
Τούτο διότι, όπως επισημαίνουν νομικοί με εξειδίκευση σε τραπεζικά θέματα, επιχειρείται να διευθετηθεί η κρίση με τα ελληνικά δάνεια, που είναι πολύ σοβαρότερη ακόμη και από την αντίστοιχη στις ΗΠΑ ή στην Ιρλανδία (με βάση τα ποσοστά των καθυστερούμενων δανείων), με τρόπο που απαλλάσσει τις τράπεζες από τις ευθύνες τους για τη «φούσκα» των στεγαστικών και μεταφέρει τα περισσότερα βάρη στους δανειολήπτες: αυτοί θα διευκολυνθούν μεν, με μια μείωση δόσεων για λίγα χρόνια, αλλά στο τέλος θα κληθούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους με βάση την αρχική συμφωνία, δηλαδή χωρίς, έστω ελάχιστο, ποσοστό «κουρέματος» στο δάνειο. Ενός «κουρέματος», που θα αποτελούσε μια δίκαιη μεταφορά βάρους στις τράπεζες, για το πρόβλημα που με μεγάλη δική τους ευθύνη δημιουργήθηκε, με τις αλόγιστες χορηγήσεις στεγαστικών δανείων.
Η Ρύθμιση
Στην πραγματικότητα, η ρύθμιση είναι κομμένη στα μέτρα των τραπεζών, καθώς στόχος της είναι να «φρενάρει» απότομα τις καθυστερήσεις στα στεγαστικά μιας ευρείας κατηγορίας δανειοληπτών με μέσα και χαμηλά εισοδήματα. Ειδικότερα,
1. Το βασικό εισοδηματικό κριτήριο που τίθεται, δηλαδή η μείωση του εισοδήματος που δηλώνεται στην εφορία σε ποσοστό τουλάχιστον 20% μέσα στην τριετία 2010-2012, είναι αρκετά «ανοικτό» και επιτρέπει στους περισσότερους Έλληνες να το καλύψουν (ελάχιστοι είναι πλέον όσοι κατάφεραν μέσα στην τριετία του μνημονίου να έχουν μείωση εισοδήματος μικρότερη του 20%).
2 Τα υπόλοιπα περιουσιακά κριτήρια που τίθενται («πλαφόν» αξίας ακίνητης περιουσίας 250.000 ευρώ και οικογενειακών καταθέσεων έως 10.000 ευρώ), όπως και το «πλαφόν» στο υπόλοιπο στεγαστικού δανείου, που δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ, στόχο έχουν να απομονώσουν από το ευρύτερο σύνολο δανειοληπτών που έχουν υποστεί μείωση εισοδημάτων τουλάχιστον 20% όσους είναι κατά τεκμήριο φτωχότεροι, άρα είναι και δυσκολότερο για τις τράπεζες να τους «στριμώξουν» αποτελεσματικά, προκειμένου να εισπράξουν τα χρωστούμενα. Ένα άλλο κριτήριο, αυτό που ορίζει ότι ο δανειολήπτης δικαιούται υπαγωγή στη ρύθμιση μόνο αν είναι φορολογικά ενήμερος (εξυπηρετεί, έστω και με ρύθμιση, τις οφειλές του στην εφορία) είναι απλώς μια «πονηριά» του νομοθέτη, με στόχο να φέρει πρόσθετα έσοδα στο Δημόσιο, από όσους θα θελήσουν να σώσουν τα σπίτια τους, μέσω ρύθμισης των στεγαστικών τους (αυτό δεν είναι, βέβαια, καθόλου ευχάριστο για τους δανειολήπτες, που θα κριθούν να περάσουν πρώτα από την εφορία, πριν φθάσουν στην τράπεζα για τη ρύθμιση...).
3 Το σημαντικότερο, όμως, κριτήριο της νέας ρύθμισης είναι αυτό που ορίζει ότι δικαίωμα για ελάφρυνση μηνιαίων δόσεων δίνεται μόνο σε όσους δανειολήπτες θεωρούνται ενήμεροι, δηλαδή δεν έχουν ληξιπρόθεσμη οφειλή στην τράπεζα. Αυτό σημαίνει ότι οι χιλιάδες δανειολήπτες, που έχουν μία ή και πολλές περισσότερες καθυστερημένες δόσεις, θα πρέπει πρώτα να βρουν ρευστό για να τις εξοφλήσουν στο σύνολό τους, πριν ζητήσουν από την τράπεζα μείωση δόσης. Οι τραπεζίτες περιμένουν ότι αυτός ο όρος θα φέρει στις τράπεζες ένα μεγάλο μπόνους ρευστότητας, από τους δανειολήπτες που θα σπεύσουν να μετατρέψουν τα δάνειά τους από καθυστερούμενα σε ενήμερα, το οποίο θα εισπραχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2013, βελτιώνοντας θεαματικά τη λογιστική εικόνα των τραπεζών.
1. Το βασικό εισοδηματικό κριτήριο που τίθεται, δηλαδή η μείωση του εισοδήματος που δηλώνεται στην εφορία σε ποσοστό τουλάχιστον 20% μέσα στην τριετία 2010-2012, είναι αρκετά «ανοικτό» και επιτρέπει στους περισσότερους Έλληνες να το καλύψουν (ελάχιστοι είναι πλέον όσοι κατάφεραν μέσα στην τριετία του μνημονίου να έχουν μείωση εισοδήματος μικρότερη του 20%).
2 Τα υπόλοιπα περιουσιακά κριτήρια που τίθενται («πλαφόν» αξίας ακίνητης περιουσίας 250.000 ευρώ και οικογενειακών καταθέσεων έως 10.000 ευρώ), όπως και το «πλαφόν» στο υπόλοιπο στεγαστικού δανείου, που δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ, στόχο έχουν να απομονώσουν από το ευρύτερο σύνολο δανειοληπτών που έχουν υποστεί μείωση εισοδημάτων τουλάχιστον 20% όσους είναι κατά τεκμήριο φτωχότεροι, άρα είναι και δυσκολότερο για τις τράπεζες να τους «στριμώξουν» αποτελεσματικά, προκειμένου να εισπράξουν τα χρωστούμενα. Ένα άλλο κριτήριο, αυτό που ορίζει ότι ο δανειολήπτης δικαιούται υπαγωγή στη ρύθμιση μόνο αν είναι φορολογικά ενήμερος (εξυπηρετεί, έστω και με ρύθμιση, τις οφειλές του στην εφορία) είναι απλώς μια «πονηριά» του νομοθέτη, με στόχο να φέρει πρόσθετα έσοδα στο Δημόσιο, από όσους θα θελήσουν να σώσουν τα σπίτια τους, μέσω ρύθμισης των στεγαστικών τους (αυτό δεν είναι, βέβαια, καθόλου ευχάριστο για τους δανειολήπτες, που θα κριθούν να περάσουν πρώτα από την εφορία, πριν φθάσουν στην τράπεζα για τη ρύθμιση...).
3 Το σημαντικότερο, όμως, κριτήριο της νέας ρύθμισης είναι αυτό που ορίζει ότι δικαίωμα για ελάφρυνση μηνιαίων δόσεων δίνεται μόνο σε όσους δανειολήπτες θεωρούνται ενήμεροι, δηλαδή δεν έχουν ληξιπρόθεσμη οφειλή στην τράπεζα. Αυτό σημαίνει ότι οι χιλιάδες δανειολήπτες, που έχουν μία ή και πολλές περισσότερες καθυστερημένες δόσεις, θα πρέπει πρώτα να βρουν ρευστό για να τις εξοφλήσουν στο σύνολό τους, πριν ζητήσουν από την τράπεζα μείωση δόσης. Οι τραπεζίτες περιμένουν ότι αυτός ο όρος θα φέρει στις τράπεζες ένα μεγάλο μπόνους ρευστότητας, από τους δανειολήπτες που θα σπεύσουν να μετατρέψουν τα δάνειά τους από καθυστερούμενα σε ενήμερα, το οποίο θα εισπραχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2013, βελτιώνοντας θεαματικά τη λογιστική εικόνα των τραπεζών.
Τα κεφαλαιακά οφέλη
Αν επιβεβαιωθεί αυτή η προσδοκία, θα υπάρξει, όμως, και ένα μεγάλο κεφαλαιακό όφελος για τις τράπεζες: χιλιάδες δάνεια, που σήμερα μπαίνουν στα καθυστερούμενα και υποχρεώνουν τις τράπεζες να σχηματίζουν προβλέψεις σε βάρος των (πολύτιμων) κεφαλαίων τους, θα αναταξινομηθούν λογιστικά ως «εξυπηρετούμενα», έστω και κατόπιν ρύθμισης, για τα οποία θα μειωθούν δραστικά οι απαιτούμενες προβλέψεις.
Για να γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλη είναι η σημασία αυτής της λογιστικής ανακατάταξης, αρκεί να αναφέρουμε το παράδειγμα της Εθνικής Τράπεζας, που έχει και το μεγαλύτερο μερίδιο στη στεγαστική πίστη: στο τέλος του 2012, η Εθνική ενέγραψε στις οικονομικές της καταστάσεις στεγαστικά δάνεια σε καθυστέρηση από μία έως και πάνω από 90 ημέρες, για τα οποία η τράπεζα δεν είχε εγγράψει προβλέψεις για πιθανές απώλειες, το ύψος των οποίων έφθανε τα 2,758 δισ. ευρώ! Εξ αυτών, στην «πρώτη γραμμή» για εγγραφή προβλέψεων ήταν δάνεια 530 εκατ. ευρώ (σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών) και αμέσως μετά ακολουθούν δάνεια 873 εκατ. ευρώ (καθυστέρηση άνω των 30 ημερών). Τα πιο «φρέσκα» καθυστερούμενα δάνεια, για τα οποία η πρώτη ληξιπρόθεσμη οφειλή καταγράφηκε στα τέλη του 2012 (δάνεια σε καθυστέρηση έως 30 ημερών) ανέρχονταν σε 1,354 δισ. ευρώ. Είναι προφανές ότι, αν η ρύθμιση υποχρεώσει αυτούς τους ασυνεπείς δανειολήπτες να καταβάλλουν μαζικά τις καθυστερούμενες δόσεις τους, μόνο η Εθνική θα αποφύγει το σχηματισμό προβλέψεων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ μέσα στο 2013!
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες θα έχουν την ευκαιρία, χάρη στη ρύθμιση, η οποία καλύπτει όλα τα δάνεια, για τα οποία υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις, να δώσουν μια τελευταία ευκαιρία και στους δανειολήπτες με οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια τις ρύθμισαν, λαμβάνοντας νέα καταναλωτικά δάνεια με προσημείωση ακινήτου. Επειδή είναι χιλιάδες τα ρυθμισμένα καταναλωτικά δάνεια αυτής της κατηγορίας, που ακόμη και μετά τη ρύθμιση πέρασαν και πάλι στα καθυστερούμενα, οι τράπεζες θα αξιοποιήσουν τη νομοθετική ευκαιρία, προκειμένου να επαναφέρουν και αυτά τα δάνεια στο... σωστό δρόμο, αποφεύγοντας το σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων.
Για να γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλη είναι η σημασία αυτής της λογιστικής ανακατάταξης, αρκεί να αναφέρουμε το παράδειγμα της Εθνικής Τράπεζας, που έχει και το μεγαλύτερο μερίδιο στη στεγαστική πίστη: στο τέλος του 2012, η Εθνική ενέγραψε στις οικονομικές της καταστάσεις στεγαστικά δάνεια σε καθυστέρηση από μία έως και πάνω από 90 ημέρες, για τα οποία η τράπεζα δεν είχε εγγράψει προβλέψεις για πιθανές απώλειες, το ύψος των οποίων έφθανε τα 2,758 δισ. ευρώ! Εξ αυτών, στην «πρώτη γραμμή» για εγγραφή προβλέψεων ήταν δάνεια 530 εκατ. ευρώ (σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών) και αμέσως μετά ακολουθούν δάνεια 873 εκατ. ευρώ (καθυστέρηση άνω των 30 ημερών). Τα πιο «φρέσκα» καθυστερούμενα δάνεια, για τα οποία η πρώτη ληξιπρόθεσμη οφειλή καταγράφηκε στα τέλη του 2012 (δάνεια σε καθυστέρηση έως 30 ημερών) ανέρχονταν σε 1,354 δισ. ευρώ. Είναι προφανές ότι, αν η ρύθμιση υποχρεώσει αυτούς τους ασυνεπείς δανειολήπτες να καταβάλλουν μαζικά τις καθυστερούμενες δόσεις τους, μόνο η Εθνική θα αποφύγει το σχηματισμό προβλέψεων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ μέσα στο 2013!
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες θα έχουν την ευκαιρία, χάρη στη ρύθμιση, η οποία καλύπτει όλα τα δάνεια, για τα οποία υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις, να δώσουν μια τελευταία ευκαιρία και στους δανειολήπτες με οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια τις ρύθμισαν, λαμβάνοντας νέα καταναλωτικά δάνεια με προσημείωση ακινήτου. Επειδή είναι χιλιάδες τα ρυθμισμένα καταναλωτικά δάνεια αυτής της κατηγορίας, που ακόμη και μετά τη ρύθμιση πέρασαν και πάλι στα καθυστερούμενα, οι τράπεζες θα αξιοποιήσουν τη νομοθετική ευκαιρία, προκειμένου να επαναφέρουν και αυτά τα δάνεια στο... σωστό δρόμο, αποφεύγοντας το σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων.
Δανειολήπτες μεταξύ σφύρας και άκμονος
Πόσο συμφέρει, όμως, ένα δανειολήπτη να μπει στη ρύθμιση, προκειμένου να σώσει την κατοικία του από τον πλειστηριασμό; Η απάντηση είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να γίνει αντικειμενικός και σοβαρός υπολογισμός: στην πραγματικότητα, εξασφαλίζοντας χαμηλές δόσεις τουλάχιστον για δύο χρόνια (ή έως τέσσερα, αν διαπιστωθεί ότι, και μετά την παρέλευση της διετίας, παραμένει σε κακή οικονομική κατάσταση) ο δανειολήπτης θα βρεθεί, μετά τη λήξη της περιόδου χάριτος, να αποπληρώνει το ίδιο «βαρύ» δάνειο, για ένα σπίτι, που πιθανότατα θα συνεχίζει να έχει πολύ χαμηλότερη αξία στην αγορά, από την αξία που είχε όταν το απέκτησε.
Το «στοίχημα» του δανειολήπτη, εν προκειμένω, θα έχει να κάνει με την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης και τη δική του θέση, με το πέρασμα του χρόνου: αν έχει καταφέρει, στη διάρκεια της περιόδου χάριτος, να βρει μια νέα δουλειά, ή γενικότερα να αυξήσει τα εισοδήματά του κοντά στα επίπεδα του 2009, θα έχει σοβαρές ελπίδες να σώσει το σπίτι του, πληρώνοντας με συνέπεια το δάνειο. Αν είναι μεταξύ των άτυχων, που και μετά από τέσσερα χρόνια θα είναι άνεργοι ή σε εξίσου κακή οικονομική κατάσταση με το 2013 (η ανεργία θα παραμείνει υψηλή για πολλά χρόνια ακόμη), θα αποδειχθεί ότι μάταια πλήρωνε τις, έστω μειωμένες δόσεις, αφού και πάλι θα βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο απώλειας της κατοικίας του, χωρίς δυστυχώς να προβλέπεται ότι θα υπάρξει και τότε άλλη μια ρύθμιση για το δάνειο.
Δυστυχώς για τους Έλληνες δανειολήπτες, σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τους Αμερικανούς, το δίκαιο που ισχύει στη χώρα μας, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές, δεν τους επιτρέπει να προχωρήσουν στη λεγόμενη «στρατηγική παύση πληρωμών» (strategic default) για τα στεγαστικά τους.
Το «στοίχημα» του δανειολήπτη, εν προκειμένω, θα έχει να κάνει με την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης και τη δική του θέση, με το πέρασμα του χρόνου: αν έχει καταφέρει, στη διάρκεια της περιόδου χάριτος, να βρει μια νέα δουλειά, ή γενικότερα να αυξήσει τα εισοδήματά του κοντά στα επίπεδα του 2009, θα έχει σοβαρές ελπίδες να σώσει το σπίτι του, πληρώνοντας με συνέπεια το δάνειο. Αν είναι μεταξύ των άτυχων, που και μετά από τέσσερα χρόνια θα είναι άνεργοι ή σε εξίσου κακή οικονομική κατάσταση με το 2013 (η ανεργία θα παραμείνει υψηλή για πολλά χρόνια ακόμη), θα αποδειχθεί ότι μάταια πλήρωνε τις, έστω μειωμένες δόσεις, αφού και πάλι θα βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο απώλειας της κατοικίας του, χωρίς δυστυχώς να προβλέπεται ότι θα υπάρξει και τότε άλλη μια ρύθμιση για το δάνειο.
Δυστυχώς για τους Έλληνες δανειολήπτες, σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τους Αμερικανούς, το δίκαιο που ισχύει στη χώρα μας, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές, δεν τους επιτρέπει να προχωρήσουν στη λεγόμενη «στρατηγική παύση πληρωμών» (strategic default) για τα στεγαστικά τους.
